Waardering:

Wat moet je als advocaat doen als je wordt gevraagd voor een veroordeelde moordenaar op te komen? Het is een moreel dilemma: de veroordeelde kan dan een slechterik zijn, maar is hij soms ten onterechte veroordeeld? De Zweedse schrijfster Malin Persson Giolito beschrijft in haar onlangs verschenen nieuwe boek zo’n moreel dilemma voor haar hoofdpersoon, advocaat Sophia Weber. ‘Een advocaat moet zich alleen afvragen of iemand terecht is veroordeeld of niet. Niet of hij vrij moet komen of niet’.

Foto Viktor Flemling

Het is voor elke advocaat de ultieme droom om er in te slagen een veroordeling terug te draaien nadat de veroordeelde jarenlang onschuldig in de cel heeft gezeten. Zeker als het om een moordzaak  gaat. Maar simpel is het niet om een rechterlijke uitspraak nietig te laten verklaren. Zeker niet als de gevangene geen aardige, onschuldige, man is, maar een botterik, een halve crimineel.

De Zweedse auteur Malin Persson Giolito beschrijft in haar nieuwe boek hoe advocaat Sophia Weber wordt gevraagd om voor een man op te treden, die volgens de hoogleraar die Sophia benadert ten onrechte voor de moord op een 15-jarig meisje in de cel zit. Sophia Weber duikt in de zaak en vindt fouten en onregelmatigheden die zij kan gebruiken om voor de hoogste rechter in Zweden te pleiten. Maar of het al lukken, is zeer de vraag. Als de twijfel toeslaat is opnieuw een schitterende thriller van de schrijfster die doorbrak met In dromen lieg je niet,  nu als Quicksand te zien als Netflixserie.

Sophia Weber is een jonge, ambitieuze advocaat die moeilijke zaken niet uit de weg gaat. ‘Zij leeft het leven waarvan ik droomde toen ik nog rechten studeerde’, zegt Malin Persson Giolito. Ze zit in de tuin bij haar huis in Brussel met de telefoon in de hand. Het contact is via videobellen tot stand gekomen. Want ja, die lockdown in België is nog een stuk strakker dan in Nederland. ‘Ik was niet het meisje dat droomde van een man en kinderen. En toch zit ik hier. Met drie kinderen en een man’, zegt zij lachend.

‘Ik vind het leuk om over deze onderwerpen te schrijven, alhoewel ik nooit als strafrechtadvocaat heb gewerkt. Mijn afstuderen viel samen met het moment dat Zweden in de EU kwam en mijn eerste baan was werken voor de eerste Zweedse rechter in het Europese Hof in Luxemburg. Mijn droom was in die tijd om in het buitenland te werken en ik ben dan ook bij de EU blijven plakken. Ik werk nu al jaren voor de Europese Commissie. Ik heb nu verlof om te schrijven en eerlijk gezegd denk ik niet dat ik nog terug ga naar. Ik hou van werk als advocaat, maar op een gegeven moment moet je kiezen’.

Criminaliteit en alles wat daarmee samenhangt is ‘mijn geheime passie’, vertelt Malin Persson Giolito. ‘Mijn vader is criminoloog en misdaad speelt altijd een rol in mijn privéleven’. Haar vader Leif Persson is overigens niet alleen criminoloog, voormalig politieman en succesvol schrijver van thrillers.

Een advocaat moet iedereen verdedigen, ook als de verdachte een crimineel is. ‘Als advocaten dat niet zouden kunnen doen, dan werkt het rechtssysteem niet meer. Neem de schietpartij op een school in mijn vorige boek. Dat meisje zat niet voor niks in de cel. Ze had mensen doodgeschoten. De vraag was een morele: is zij daarvoor verantwoordelijk. Een advocaat moet alleen kijken naar de vraag of iemand terecht is veroordeeld en niet of hij vrij zou moeten zijn. Een gelijksoortige vraag speelt in Als de twijfel toeslaat’.

U schrijft vooral over fouten in de rechtsgang. Worden er zoveel fouten gemaakt?

Malin Persson Giolito: ‘Er bestaat geen systeem zonder fouten. Je hoopt wel dat het systeem de eigen fouten herstelt. Maar het is menselijk handelen en dan kan een fout worden gemaakt. Politie en justitie moeten op een gegeven moment in een onderzoek beslissen welk scenario past. Dan vinden agenten altijd dingen die bij dat gekozen scenario passen. Er moet altijd een open deur zijn naar andere oplossingen, maar je moet de zaak wel oplossen. Zoveel fouten worden niet gemaakt, maar je schrijft geen boeken over zaken waar mensen terecht zijn veroordeeld. Dergelijke boeken vind ik saai. Dan heb je als lezer niets om over na te denken. De schrijver heeft alles opgelost. Er is een misdaad gepleegd, de politie gaat op onderzoek uit, de dader is opgesloten. Klaar. Menselijke fouten zijn interessant voor een boek’.

‘De gevolgen van een rechterlijke dwaling is echter wel heel groot. Toen ik studeerde was er een zaak waarbij twee dokters beschuldigd werden van de gruwelijke moord op een prostituee. Er is nooit een veroordeling geweest, maar hun licentie om als dokter te werken, werd ingetrokken. Het was nog voor de tijd van internet en social media, maar toch zijn de twee mannen kapot gemaakt. Het is een voorbeeld van wat er gebeurt als het volk oordeelt. Jaren later is er een journalist in de zaak gedoken. Toen is vastgesteld dat de twee er hoogstwaarschijnlijk niets mee te maken hadden. Het is het grootste juridische schandaal in Zweden dat nooit is rechtgezet’.

Zijn dit soort zaken uw inspiratie voor thrillers?

Malin Persson Giolito: ‘Ik haal mijn inspiratie uit het echte leven, uit echte misdaad. Maar dan maak ik er wel fictie van. Daarbij gebruik ik zaken uit mijn eigen leven. Dat scheelt heel veel onderzoek voor de boeken. Zo heb ik bijvoorbeeld als school in het boek Quicksand mijn eigen middelbare school genomen. Voor mijn werk als advocaat heb ik heel veel onderzoek moeten doen. Ik vind dat ook leuk om te doen. Maar hoeveel onderzoek je ook doet voor een boek, er sluipt altijd wel een foutje in. Dat voorkom je daar meer uit je eigen omgeving te nemen. Zo speelt in het boek Als de twijfel toeslaat een advocaat de hoofdrol en is de omgeving de wijk in Stockholm waar ik heb gewoond.

Sophia Weber heeft ook in uw eerste boek de hoofdrol?

Malin Persson Giolito: ‘Ja, dat klopt. Maar dat eerste boek heeft niets gedaan in Nederland. Misschien daarom heeft het heel lang geduurd voordat In dromen lieg je niet in Nederland is vertaald. Het was al in dertig landen uitgegeven en toen pas als laatste in Nederland’.

Bestel dit boek direct van de uitgever via deze link.