De lange weg van Jussi Adler-Olsen

Als schrijver is de Deen Jussi Adler-Olsen succesvol met zijn alom geprezen serie over de afdeling Q van de politie in Kopenhagen. Het heeft hem echter niet alleen roem en mooie verkoopcijfers gebracht. Hij is ook gedwongen te reizen naar de 42 landen waar zijn boeken verschijnen. ‘Ik ben nu 130 dagen per jaar op reis. De serie heeft een eind gemaakt aan mijn normale leven’, aldus de schrijver die in Nederland is om het achtste deel van zijn serie – Slachtoffer 2117 – te promoten.

In de lobby van Hotel de l’Europe in Amsterdam kijkt Jussi Adler-Olsen uit over het water. Hij heeft dit plekje uitgekozen voor zijn interviews zodat hij ook nog wat van de stad ziet. De rondvaartboten komen langs, in de verte is de Stopera te zien, het kenmerkende bouwwerk langs de Amstel. ‘ Daar is toch ook het Waterlooplein?’ vraagt de schrijver. Hij kent de naam en faam van de rommelmarkt uit zijn ‘ hippietijd’ in de jaren zestig van de vorige eeuw. Hij zal het plein niet meer herkennen. Er is zo veel veranderd.

‘Ik ben een idealist. In de jaren zestig speelde ik sologitaar in een bandje in Kopenhagen. In 1968 was ik tijdens de opstand in Parijs. En daarna werkte ik voor de vredesbeweging. Het was toen zo makkelijk om de mensen te motiveren voor acties. Kom daar nu nog eens om. De jongeren kunnen het woord empathie niet meer spellen. Ik ben teleurgesteld en ja ook wel gefrustreerd door de veranderingen in de samenleving. Door Amerikanisering, liberalisering, is het alleen nog maar ik en mijn familie en verder helemaal niks. De samenleving gaat er aan kapot’.

Zelf heeft Jussi Adler-Olsen het roer omgegooid op zijn 45ste. ‘Ik was toen uitgever en ik zag mijn collega’s door stress en deadlines overspannen raken. Ik las ook zo veel slechte manuscripten. Ik dacht ik moet iets anders gaan doen. Boeken schrijven. Ik heb het er met mijn vrouw over gehad, want dan ga je van een topsalaris naar nul. We konden het wel een paar jaar redden met ons spaargeld maar dan was het onzeker. Mijn vrouw zei: we geven het vijf jaar. En als we niet genoeg geld hebben kunnen we altijd verhuizen naar een goedkoper eiland buiten Kopenhagen’.

Maar dat was dus niet nodig?

Jussi Adler-Olsen: ‘Ik heb het geluk gehad dat wij van het schrijven kunnen leven. Ik wilde in die tijd ook graag meer thuis zijn voor onze zoon. Die was nog jong en ik wilde er zijn als hij uit school kwam. Het was een heerlijke tijd’.

Waarom stapte u over van stand alone boeken naar een serie?

‘Ik hou heel erg van het onderzoek voor een boek. Het lijkt wel een universitaire studie. En als het boek af is, kan alles meteen in de prullenbak. Niet meer nodig. Het vreemde was wel, dat ik internationaal succes had, maar dat mijn boeken in Denemarken niets deden. Ik vroeg me af, of er nog een doorbraak in eigen land in zou zitten. Mijn uitgever zei: Denen vinden je arrogant, je schrijft altijd over internationale zaken en nooit iets over Denemarken of Deense dingen. Toen heb ik gezegd: oké, ik ga het proberen. Daarom ben ik begonnen met tien boeken over de politie in Kopenhagen, de afdeling Q. Ik ben eerst een half jaar gaan zitten plannen: de ontwikkeling van alle personages, de loop van het verhaal. Want eigenlijk is de serie een lang verhaal. Een boek met tien delen’.

In Slachtoffer 2117 gaat het over vluchtelingen en terrorisme. Zat dat ook in die planning?

‘Toen ik in 2005 begon met die planning was Syrië een vreedzaam land. Heel gecontroleerd. Ik kon niet weten dat zo verkeerd zou gaan. Maar nu voelde het voor mij alsof ik de controle over mijn verhaal verloor. Ik heb maar een boek moeten aanpassen aan de omstandigheden in het Midden Oosten. Ik heb verder geen fouten gemaakt die de lezer zou opvallen. Ik heb wel het begin van Slachtoffer 2117 aangepast. Wij verblijven vaker een winter in Barcelona, waar wij een appartement hebben, en ik zag op het strand een digitale display met daarop het aantal overleden vluchtelingen. Dat heb ik voor dit boek gebruikt’.

Op dat digitale bord wordt het aantal slachtoffers bijgehouden die zijn verdronken tijdens de oversteek vanuit Turkije naar een EU-land. Een Spaanse freelance journalist wil het verhaal van het 2117^e slachtoffer doorgronden en vertrekt naar Cyprus. Uit zijn verhalen en foto’s blijken terroristen met de stroom vluchtelingen mee te zijn gekomen. Bovendien is er een duidelijke connectie met afdeling Q, waarop de rechercheurs naar Duitsland trekken om de veiligheidsdienst bij te staan in die jacht.

Dit boek is nummer acht van de serie. Waarom moeten dat er precies tien worden?

Jussi Adler-Olsen: ‘Alle Scandinavische auteurs volgen het voorbeeld van de iconen Sjöwall en Wahlöö, het beroemde Zweedse schrijversechtpaar. Die hebben een serie van tien boeken geschreven en wij luisteren er allemaal naar. Zij hebben ons drie dingen geleerd: goede dialogen, een mix van onderwerpen, waarbij sociale en politieke onderwerpen in een plot worden verweven, en de laatste is: hou het simpel. Laat de lezer het voor zich zien in plaats van dat de schrijver alles vertelt’.

‘Denemarken heeft jarenlang in het teken gestaan van de sociaaldemocratie. Maar de neoliberale stroming is ook in ons land sterk. We worden geregeerd door onze portemonnee. De nieuwe generatie weet niet meer hoe het was voordat alles veranderde. Het zijn donkere dagen voor mensen als ik. Mensen geven nergens meer om. Alleen om zichzelf’.

‘Ik ben vier maanden geleden opa geworden. Daar ben ik zo gelukkig mee. Ik hoop voor haar, het is een meisje, dat iemand het later aan haar uit wil leggen. Greta Thunberg met haar klimaatactivisme doet haar best, maar het is niet genoeg’.

Bestel direct van de uitgever via deze link