Misdaad is democratisch
In de oude Poolse stad Gdansk staat een nachtclub. In de kelder klinken schoten en als de politie arriveert, liggen de mede-eigenaar en de manager van de club op de betonnen vloer. Een ontslagen barmeisje wordt gearresteerd omdat de inhoud van de kluis bij haar thuis wordt gevonden. Maar profiler Sasza Zaluska duikt achter die waarheid en dan blijkt het verhaal van de aanslag heel anders te zijn. De Poolse schrijfster Katarzyna Bonda schetst in Het meisje uit het Noorden een prachtig portret van de Poolse samenleving en levert er bovendien een heerlijke thriller mee af.
De verwevenheid van de onder- en bovenwereld speelt niet alleen in Italië of Rusland. Het is er volgens de schrijfster ook in Polen. De door haar opgevoerde nachtclub De Naald is zo’n legaal bedrijf dat met illegaal geld wordt gefinancierd. ‘Het is fictie, maar ik heb een achtergrond nodig die op feiten berust. Waar die waarheid overgaat in fictie, dat moeten de lezers maar beslissen’, zegt Katarzyna Bonda, die voor de presentatie van haar boek op bezoek is in Nederland. Alhoewel zij in Polen al jaren aan de top staat en al elf boeken heeft geschreven, is Het meisje uit het Noorden het eerste boek dat is vertaald voor de Nederlandse markt.
Het is volgens haar de journalistieke achtergrond van die haar er toe brengt uitgebreid onderzoek te doen voor haar boeken. ‘Ik praat met gangsters, bewaarders, politie, loop door de straten en bossen waar mijn boeken spelen. Ik wil weten hoe een gebouw er uit ziet, de straten kennen. Als journalist voor een grote krant heb ik veel gangsters gesproken in de jaren negentig. Dat waren de jaren na de val van het communisme en veel mensen wilden snel veel geld verdienen. Ze namen het niet zo nauw met de wet. Het was de tijd van georganiseerde misdaad, corruptie, fraude’.
In Het meisje uit het Noorden lijken de moorden in de nachtclub gelinkt aan twee verdachte sterfgevallen in die chaotische jaren negentig. Broer en zus stierven vlak na elkaar en het zou in beide gevallen om een ongeval zijn gegaan. Maar de hoofdrolspelers in De Naald blijken bij die zaken nauw betrokken te zijn geweest. Sasza Zaluska, die na jaren studie in Engeland terugkomt in Polen, bijt zich vast in de zaak.
Wat maakt Sasza Zaluska voor u een aantrekkelijk personage om meerdere boeken over te schrijven?
Bonda: ‘Zij is een vechter, een soort Amazone. Een alleenstaande moeder, een droogstaande alcoholiste. Het is een karakter, dat is niet gebonden aan één land of cultuur. Overal zijn vrouwen zoals Sasza. Ik was op bezoek in Delhi, India. En het bleek dat ook de mensen daar het begrepen. Ook daar zijn alleenstaande moeders en verslaving aan drugs of alcohol. Ik schrijf niet over misdaadpuzzels, politieonderzoek of corruptie. Ik schrijf over emoties. Haat, liefde, boosheid, geluk. Emoties zijn universeel. Dat begrijpt iedereen’.
Emotie is belangrijker dan het plot?
Bonda: ‘Die emoties maken het verhaal universeel. Misdaad is democratisch. Iedereen kan slachtoffer zijn of dader. De gangster of soldaat is slechts het instrument’.
Waarom bent u overgestapt van journalistiek naar schrijfster?
Bonda: ‘Ik heb dertien jaar gewerkt voor krant en tv als journalist. Maar het was voor mij niet genoeg om het verhaal te vertellen. Je ziet als journalist dat mensen liegen. Dat kan je nooit in een artikel zeggen, want je hebt geen bewijs. Je moet je beperken tot de feiten. Een boek is voor mij niet meer dan een volgende stap in het vertellen van een verhaal. Het is wel vreemd. Als journalist zit je in het oog van de storm. Altijd mensen om je heen, drukte, rennen, vliegen. Een journalist kan overal en altijd schrijven. Maar nu ben ik schrijver en zit ik helemaal alleen in de stilte te werken. Ik dacht dat ik dat nooit zou kunnen. Die stilte. Ik ben er nu achter gekomen dat ik het juist heerlijk vind’.
Hoe gaat dat schrijven dan? Eerst het plot, dan de karakters?
Bonda: ‘Als mijn man naar zijn werk is en mijn dochtertje op school zit, lig ik in bed na te denken. Een boek begint voor mij niet met een plot. Het begint bij de karakters die ik in het verhaal nodig heb. Pas als ik alles op een rijtje heb voor mijn verhaal begin ik met aantekeningen op papier te zetten. Daarna kan ik me richten op het schrijven. Natuurlijk verandert er dan nog wel wat met het updaten van het verhaal maar ik richt me dan vooral op de taal, op hoe ik het verhaal wil vertellen. En dan terroriseer ik mijn familie. Ik doe de deur niet open als er wordt aangebeld, neem de telefoon niet op. Ik heb gelukkig ook een hond. Alleen omdat die hond moet worden uitgelaten, kom ik nog buiten. Die maanden van schrijven ben ik een beetje gek’.
Voelt schrijven als werk?
Bonda: ‘Ik dacht dat ik een soort ADHD had als journalist en dat ik nooit de rust en de fantasie zou hebben om boeken te kunnen schrijven. Maar dan zit ik alleen achter het beeldscherm en luister ik naar de melodie van de zinnen. Dan ben ik gelukkig. Ik ben er vaak dicht bij geweest om te stoppen. Ik schreef wel, maar ik verkocht heel weinig en ik was heel arm. Mijn moeder zei: ga weer terug naar je baan en ga geld verdienen. Dan zei ik: dat is wie ik ben, wat ik doe. Ik wil niet anders. En toen heb ik tot mijn verrassing met dit boek succes gekregen. Het geld is voor mij niet het belangrijkste, wel dat mensen mijn boeken lezen. Ik vind niet dat ik werk, nee. Niet als journalist en niet als auteur. Ik hou gewoon heel erg van schrijven’.
Bestel direct van de uitgever via deze link